SHJVS

Ontbrekende namen op het Joods monument?

Aanleiding
In het krantenartikel in Alphen.cc van zaterdag 29 september 2007 met de kop “Marianna ontbreekt” werd bekend gemaakt dat de naam van Marianna Levie-Hamburger op het joods monument aan de Laan der Continenten ontbrak. De Stichting Herdenking Joodse Vervolgingsslachtoffers Alphen aan den Rijn (SHJVS) gaf aan dat het om “zeer betrouwbare” informatie ging en beloofde een onderzoek in te stellen. Dit onderzoek is, net als destijds bij de totstandkoming van het monument vervolgens uitgevoerd door de afdeling burgerzaken van de gemeente Alphen aan den Rijn. Om tot een compleet beeld te komen, is het nodige speurwerk in het bevolkingsregister met gebruik van het internet alsmede de archieven van de gemeenten Alphen aan den Rijn, Leiden en Amsterdam.
Uit het onderzoek is de nu volgende resultaat gekomen:

Marianna Hamburger
Op 1 oktober 1861 wordt in de gemeente Aarlanderveen geboren Marianna Hamburger, dochter van Jozef Alexander Hamburger en Baroche de Haas. In het jaar 1872 is het hele gezin Hamburger naar de gemeente Sloten (Amsterdam) vertrokken. Op 12 december 1882 is Marianna Hamburger in de gemeente Sloten in het huwelijk getreden met Abraham Levie. Dit huwelijk is op 16 maart 1916 door echtscheiding ontbonden. Marianna Hamburger woonde in februari 1941 samen met haar zoon en schoondochter aan het adres Roerstraat 12 II te Amsterdam. Zij is vanaf dit adres naar Polen gedeporteerd.

Marianna Hamburger is op 7 september 1942 in Auschwitz-Katowice (Polen) vermoord (zie www.joodsmonument.nl).

Leentje Hamburger
Op 17 augustus 1861 wordt in de gemeente Alkmaar geboren Leentje Hamburger, dochter van Jacob David Hamburger en Rebecka Nias. Leentje Hamburger is vanuit Wageningen op 24 oktober 1913 in Alphen aan den Rijn komen wonen aan het adres Stationsstraat 43. Dit pand heeft zij in 1917 samen met Arnolda Onderstal uit Renkum gekocht. Uit de destijds opgemaakte koopakte blijkt dat het beroep van Leentje Hamburger “tandarts” was. Ook haar persoonskaart vermeldde het beroep tandarts. Leentje Hamburger is nooit gehuwd geweest.

Uit het register van vertrokken personen over het jaar 1942 van de gemeente Alphen aan den Rijn blijkt het volgende:

Op 23 december 1942 is onder volgnummer 1020 een verhuiskaart uitgereikt dan wel toegezonden aan Leentje Hamburger voor haar verhuizing naar de Hooigracht 15 te Leiden.
De afdeling Burgerzaken van de gemeente Leiden heeft de in Leiden ingeleverde verhuiskaart, afgestempeld als bewijs van vestiging, terug naar de gemeente Alphen aan den Rijn gezonden. Deze verhuiskaart is op 14 januari 1943 door de gemeente Alphen aan den Rijn terug ontvangen. Omdat het huisnummer niet klopte heeft de gemeente Leiden het huisnummer op de verhuiskaart gewijzigd van huisnummer 15 in huisnummer 11-29 (dependance Elizabeth ziekenhuis). Deze wijziging is ook in het register van vertrokken personen over het jaar 1942 gecorrigeerd.

Op de gepubliceerde lijsten van uit Leiden gedeporteerde joden staat de naam van Leentje Hamburger vermeld.

Op 27 april 1949 is door de ambtenaar van de burgerlijke stand van Leiden de volgende overlijdensakte opgemaakt:
Door mij, ambtenaar van de burgerlijke stand van de gemeente Leiden, is ingeschreven een beschikking der Arrondissementsparket te ’s-Gravenhage van 6 april dezes jaars waarbij de aanvulling is bevolen van de registers van de burgerlijke stand in deze gemeente van een akte vermeldende dat op of omstreeks 20 maart 1943 te Sobibor, Polen is overleden Hamburger, Leentje, oud 81 jaar, zonder beroep, geboren te Alkmaar, wonende te Leiden, dochter van Hamburger, Jacob David en van Nias, Rebecka, beiden overleden. Waarvan akte.

Resultaat
Met het resultaat van dit bovenstaande onderzoek dacht de SHJVS voldoende bewijs te hebben om te stellen dat de dames Marianna en Leentje Hamburger terecht niet op het Joods monument waren vermeld. Voor wat betreft Marianna Hamburger is die mening ongewijzigd gebleven, voor Leentje Hamburger heeft de SHJVS haar mening herzien.

Heroverweging
In 2010 werd de SHJVS benaderd door mevr. R. Hamburger, een achternicht van Leentje Hamburger. Zij heeft de SHJVS er terecht op gewezen dat een onderzoek in de (door de Duitsers gecontroleerde registers) niet zonder meer het ware beeld schetst. Op haar verzoek heeft de SHJVS nogmaals een onderzoek laten uitvoeren. Tijdens dit tweede onderzoek is niet gekeken naar de gegevens van de burgerlijke stand, maar is vooral geprobeerd een reconstructie te maken van de omstandigheden waaronder Leentje Hamburger Alphen aan den Rijn had verlaten en naar Leiden was vertrokken.

Eindconclusie
De resultaten van dit onderzoek hebben ertoe geleid dat de SHJVS terug gekomen is op haar eerdere besluit en is de naam van Leentje Hamburger alsnog toegevoegd aan het Joodse Monument. Lees meer over de resultaten van dit onderzoek op www.communityjoodsmonument.nl

Leentje Hamburger is op 20 maart 1943 in Sobibor (Polen) vermoord (zie www.joodsmonument.nl).